Riski çabuk unuttuk… Binalarda inceleme talepleri geriledi
Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Başkanı Yavuz Işık, birlik bünyesinde deprem performans analizi yaptıklarını, şubat-mart döneminde başvurulara yetişemezken, bugün neredeyse hiç talep almadıklarını anlattı.
TELEFONLAR SUSMADI
Kurdukları laboratuvar ve mühendis ekipleriyle kapsamlı deprem performans analizi yaptıklarını, hem bireysel başvurulara hem de kamuya hizmet verdiklerini dile getiren Yavuz Işık, şubat ayında yaşanan deprem sonrası talebe yetişmekte zorlandıklarını söyledi. “Telefonlar susmadı, yüzlerce başvuru geldi. İnanılmaz yığılma içinde gün vermekte zorlandık. Vatandaş lütfen önce bizim binamıza gelin diyordu” diyen Işık bugün gelinen noktayı ise şöyle anlattı: “Şimdi talep yok noktasında. Deprem öncesi ayda 2-3 talep olurdu, deprem sonrası pik yaptı. Şimdi yeniden hiç deprem olmamış gibi ayda birkaç talep geliyor. Mühendisler sinek avlıyor.”
NASIL İNCELENİYOR
Yaptıkları çalışma hakkında da bilgi veren Işık şunları söyledi: “Başvuru sonrası ilgili binaya bir heyet gönderiyoruz. Talebe göre derin analiz ya da ön tarama işlemi gerçekleştiriyoruz. Derin analizde, zemin etüdünden, projeye uygunluğa, binaya sonradan yapılan müdahalelerden malzeme kalitesine kadar her detayı inceliyoruz. Karot çıkarmadan önce ses dalgalarıyla beton kalitesine bakıyor, gerekirse karot alıyoruz. Çıkan sonucu hem mühendislerimiz hem de uzman hocalarımız inceliyor. Sonrasında bina depreme dayanıklı mı, değilse bunun gerekçeleri neler kapsamlı bir şekilde vatandaşa sunuyoruz. Bizim işlemlerimiz kentsel dönüşüme girecek binalar için yapılan risk tespiti değil. Kişilerin ‘Binam depreme dayanıklı mı?’ sorusuna yanıt alacağı bir çalışma yürütüyoruz.”
MALİYETİ NE KADAR
Yapılan çalışmaların maliyetinin binanın birçok özelliğine göre değiştiğini söyleyen Işık, 5 katlı 10 daireli bir binada derin analiz için ortalama 80-100 bin lira, ön taramada ise her daire için ortalama 2 bin lira ödeneceğini dile getirdi. Kâr amaçlı çalışmadıklarına vurgu yapan Işık vatandaşları sokak arası firmalar konusunda da uyardı: “Gelen talep sonrası sokak arasında, sahibinin mühendis olmadığı birçok büro açıldı. Yetkin mühendis bulup, kağıt üzerinde gösterip bu işten para kazanıyorlar. Vatandaşlar uzman bir kurumla anlaştığına emin olmalı.”
2 FARKLI YOL VAR
Binaların depreme karşı dayanıklılığını anlamak için iki farklı tespit yöntemi uygulanıyor.
1- Riskli yapı tespiti: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı lisansı olan firmalar yapabiliyor. Sonuç riskli ise, karar maliklere tebliğ edilirken, tapuya işleniyor ve bakanlığa da bildiriliyor. Bu durumda binanın ek süre dahil 90 gün içinde yıkılması gerekiyor.
2- Deprem performans analizi: Bu işlemi ise hem lisanslı kurumlar, hem de özel mühendislik firmaları yapabiliyor. Sonuç kamuya gitmiyor, sadece ev sahiplerine bildiriliyor. Evini tahliye etmekten çekinenler ve güçlendirmeyi düşünenler ağırlıkla bu yöntemi seçiyor.
TEŞHİS KONULUYOR AMA TEDAVİ YOK
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı lisanslı İSKA Dönüşüm Yapı Laboratuvarı’nın kurucu ortağı Arif Acar, deprem sonrası gelen yoğun talebin kesildiğini belirtti ve şunları söyledi: “Kentsel dönüşüm isteyenler risk tespiti yaptırıyor. Burada deprem sonrası ayda 80-90 başvuru rakamına ulaşmıştık. Şimdi 20-25’e düştü. Dönüşümü kısa vadede düşünmeyen ama binasının durumunu öğrenmek isteyenler de deprem performans analizi yaptırıyor. Şubat depremi sonrası öyle çok başvuru oldu ki iki aydan önce gün veremiyorduk. Aylık 80-90 başvuru vardı, şimdi 15 civarı. Tabi biz teşhisi koyuyoruz, önemli olan tedavi. 100 binada performas testi riskli çıktıysa, 2-3 tanesi güçlendirme ya da yeniden yapıma gidiyor. Vatandaş sonucu öğrense de bekliyor.”
VATANDAŞ NEDEN TESPİT YAPTIRMIYOR
* Birçok kişi 40-50 yıllık binada test yaptırırsa sonucun riskli çıkacağını biliyor. Ancak sonrasında dönüşüm için gerekli maliyeti karşılayamayacağı için riski görmezden geliyor.
* Yeniden yapım maliyetinin yanında yüksek kira bedelleri de vatandaşı zorluyor. Riskli evini tahliye eden kişi yeni bir ev kiralayamayacağı için dönüşüm sürecini başlatamıyor.
* Yeni bir dönüşüm yasası hazırladı, uzlaşmadan yapıma kadar birçok alanda değişikliğe gidildi. Bu nedenle yeni yasanın Meclis’ten geçmesi, ayrıca kamunun vereceği desteklerin açıklanması da bekleniyor.
